Początki harcerskiego żeglarstwa - część 2

Po wielkim kryzysie, który nie ominął Polski, a więc z początkiem lat 30 – tych ubiegłego wieku, nastąpił w naszym kraju dynamiczny rozwój harcerstwa, a w tej liczbie również harcerskiego żeglarstwa.

Nad jeziorem Narocz i Charzykowskim w lecie 1935 roku oddano do użytkowania ośrodki sportów wodnych. Ośrodek żeglarski nad jeziorem Charzykowskim przeznaczony był dla harcerek. Składał się on z budynku mieszkalnego, pływalni i przystani żeglarskiej. Odbywały się tu kursy pływackie i żeglarskie dla dziewcząt.

Od wiosny tego roku Witold Bublewski wydawać zaczął pismo „Żeglarz”, które odegrało znaczącą rolę w popularyzowaniu tego sportu w społeczeństwie.

Już wcześniej, w 1933 roku, zorganizowano w Gdyni w trakcie lata, pięć kursów żeglarskich, które odbyło 172 uczestników z całej Polski. W tym też roku zorganizowano Wielką Sztafetę Kajakową na trasie Śląsk – Gdynia. Celem sztafety było propagowanie drogi wodnej na tej trasie przy przewozie węgla przewidzianego na eksport. Sztafeta, w której uczestniczyło 245 harcerzy, w ciągu 118 godzin pokonało tę trasę przewożąc ze Śląska bryłę węgla, wręczoną na mecie admirałowi Unrugowi.

A gdy już o Gdyni mowa, to w czasie od 25 do 26 mają 1935 roku odbył się w naszym mieście XV Zjazd Walny ZHP, rzecz godna odnotowania. Równie ważnym wydarzeniem, ale trzy lata później, był rejs dookoła świata na jachcie „Poleszuk”, w którym uczestniczyło 4 harcerzy, pod komendą kapitana Ramontowskiego.

Już wcześniej, bo w 1934 roku, ZHP zakupił szkuner morski „Czajka” i „Zawisza Czarny”, o którym wspomniałem już w I części. Szkunery te wyremontowano i przebudowano. Komendę na „Zawiszy Czarnym” objął generał Mariusz Zaruski, który praktycznie szkolił przyszłych instruktorów żeglarstwa dla potrzeb ZHP. Rejsy szkoleniowe rozpoczęto już w 1935 roku.

Tak więc na szkoleniu i morskiej praktyce upływały harcerzom lata trzydzieste ubiegłego wieku. Niejako ukoronowaniem tych działań było powołanie 10 lutego 1939 roku Harcerskiego Koła Morskiego. Liczyło ono 200 członków. Przyjęto tymczasowy regulamin i wykaz stopni żeglarskich dla harcerzy. Między innymi generał Zaruski otrzymał najwyższy stopień instruktora Kapitana jachtowego żeglugi morskiej. Stopień kapitana otrzymało 8 harcerzy, a sternika żeglugi morskiej, aż 55 harcerzy.

Dalsze intensywne szkolenia i rejsy przerwał wybuch wojny...

Początki harcerskiego żeglarstwa - część 1

Zasadniczo harcerstwo jest formacją lądową. Taka jest jego geneza, za granicą (R. Baden – Powell) i w kraju (A. Małkowski) i jego cele edukacyjno – wychowawcze. Nie oznacza to jednak, że inne obszary działalności harcerstwa są mu obojętne. Takimi, poza lądowymi obszarami są krótkofalarstwo, lotnictwo szybowcowe i żeglarstwo. Tym razem nieco o żeglarstwie harcerskim, a właściwie o jego początkach. A były one znaczące i niektóre wydarzenia z tego zakresu na trwałe wpisały się do historii tej dyscypliny sportu.

Żeglarstwo morskie wyrosło niejako z żeglarstwa śródlądowego, a jego powstanie wymusiło odzyskanie dostępu do morza. Nie mniej pierwsze wodne stanice harcersko – żeglarskie zlokalizowane były nad jeziorami, a szlaki spływów żaglówek i kajaków wiodły zwykle rzekami, dopływami do Wisły, a następnie jej biegiem do Gdańska i do Zatoki Gdańskiej. Niebawem celem tych spływów stała się Gdynia, dotąd zmierzano i stąd wyruszano w żeglarskie wyprawy morskie na Bałtyk i dalej. Wystarczy, że wspomnę tu wyprawę jachtu „Zjawa” pod komendą podharcmistrza Wagnera w rejsie dookoła świata, a także morskie wyprawy „Zawiszy Czarnego”.

W lecie 1927 roku odbyło się kilka imprez żeglarstwa śródlądowego. W Wejherowie odbył się obóz żeglarski Hufca Syberyjskiego (sierot po Sybirakach). Z Poznania „Wilki Morskie”, przez Toruń Wisłą wyruszyły do Gdyni, a 39 Wodna Drużyna Harcerzy z Wigier dopłynęła Kanałem Augustowskim i rzekami do Warszawy. Już nieco wcześniej nawiązano współpracę z Ligą Morską i Rzeczną, która pomogła harcerzom w wielu działaniach. W kwietniu 1926 roku odbyła się w Warszawie konferencja drużyn żeglarskich, na której przyjęto podstawy organizacyjne harcerskiego żeglarstwa oraz określono stopnie żeglarskie dla harcerzy.

24 lipca 1927 roku jacht „Rybitwa” z poznaniakami, pod komandorem porucznikiem Hermelem wyruszył do Kopenhagi z Gdyni. To sprawiło, że polskie harcerstwo żeglarskie „wypłynęło na wody międzynarodowe”, bowiem w zlocie uczestniczyło 250 skautów z różnych krajów w tym takich potęg żeglarskich jak Anglicy, Duńczycy i Belgowie.

W 1928 roku drużyna z Ursynowa pod wodzą pana Olędzkiego uczestniczyła w Międzynarodowym Zlocie Skautów Morskich na Węgrzech, zdobywając pierwsze miejsce przed takimi potęgami jak Anglia i Niemcy.

W tym samym mniej więcej czasie z Łucka i Przemyśla rzekami do Gdyni przypłynęło 21 harcerzy.

Przy Głównej Kwaterze Harcerskiej, w 1930 roku utworzono referat Zeglarski. Istniało już wtedy 26 drużyn żeglarskich skupiających 830 wodniaków. W grudniu 1932 roku odbyła się w Warszawie V Konferencja Żeglarska, w której uczestniczyli przedstawiciele 19 środowisk harcersko – żeglarskich. Konferencja dokonała podsumowania sytuacji w harcerstwie żeglarskim. Oto niektóre liczby: dysponowano 396 jednostkami pływającymi, latem odbyło się 377 wodnych wypraw, przepłynięto ogółem ponad 617 tys. km., zorganizowano 27 stałych obozów żeglarskich, a stan harcerzy – żeglarzy wynosił 552 osoby.

Ciąg dalszy nastąpi...