Skwer Kościuszki – wizytówka Gdyni.

Kiedyś wpadło mi w ręce stare zdjęcie z połowy lat 20 – tych ubiegłego wieku, a na nim widok z tamtych lat przedstawiający gmach Państwowego Instytutu Hydrologiczno – Meteorologicznego w Gdyni (dzisiaj Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - IMGW). Tuż przed gmachem Instytutu, widok plaży, która jak z tego wynika sięgała aż po dzisiejszą ul. Waszyngtona. W czasie, z którego pochodzi to zdjęcie Basen Prezydenta, a więc nabrzeże Rybackie i nabrzeże Pomorskie jeszcze nie istniały. Przymierzano się zapewne do kolejnego etapu budowy portu – portu rybackiego i jachtowego przy tzw. Molo Południowym. Wnet też, w tym rejonie, przystąpiono do bagrowania przyszłych basenów i refulacji. Czerpany z dna tego fragmentu Zatoki Gdańskiej piasek, wyrzucono na sąsiednią plażę, tworząc powierzchnię tego, co niebawem przyjęło kształt obecnego Skweru Kościuszki.

Miejscowa gazeta, w numerze z 1 września 1935 roku, podała: „Urząd Morski ukończył budowę mola Południowego zamykającego Basen Prezydenta od strony południowej. Obecnie przeprowadzone są tylko roboty przy wyrównywaniu piaszczystej powierzchni mola oraz umocnienia jej przez pokrycie warstwą torfu i obsianiu trawą...”

Dalej – w tej samej notatce – podaje się, że zamierza się tu wybudowanie Pomnika Zjednoczenia Ziem Polskich, przystani dla Żeglugi Polskiej, budynku Yacht – klubu (taka pisownia w oryginale), budowa ulicy oraz „plantacji dekoracyjnych”, czyli mówiąc dzisiejszym językiem – zieleni, kwietników, drzew ozdobnych itp.

Przypuszczać należy, że prace te zajęły cały 1936 rok, bowiem dopiero „Dziennik Gdyński” z 12 marca 1937 roku podaje, że prace w tym rejonie miasta trwają, że rozstrzygnięto konkurs na rozplanowanie mola południowego i, że niektóre prace podjęte zostaną już wiosną tego roku. Podaje się też, że willa „Tusia”, znajdująca się w tym rejonie miasta, zostanie wyburzona – widocznie jako niemieszcząca się w koncepcji zagospodarowania skweru.

W tle za brukarzami widać willę "Tusia".

Jak widać – prace na skwerze trwały latami. Pomnika Zjednoczenia Ziem Polskich nie wybudowano, zamiast tego jedną z ulic na skwerze nazwano aleją Zjednoczenia. Nie zrealizowano też pomnika marszałka Piłsudskiego, który na wniosek Związku Strzeleckiego miał tu stanąć. Nazwano natomiast na cześć Marszałka jedną ulicę biegnącą od Komisariatu Rządu do zatoki obecnie Aleja Piłsudskiego.

Jak by tam nie było, przed wybuchem wojny Skwer Kościuszki był urządzony, basen Prezydenta czynny,a przy nabrzeżu Pomorskim cumowały nasze transatlantyki. Rodzice opowiadali mi o uroczystych, ostatnich przed wojną obchodów Święta Morza, w których wraz z Nim uczestniczyłem.

A potem był 1 września 1939 roku, Niemcy w Gdyni, a skwer na parę lat przemianowany został na Adolf Hitler – Plaz.

Tak kiedyś wyglądał Skwer Kościuszki.