Edukacyjne wspomnienia

Prowadzona od wielu lat „reforma” oświaty oraz podejmowane w tym zakresie eksperymenty sprawiły, że dokonałem swoistej retrospektywy mojej edukacji. Poza domem rodzinnym to szkoły, które ukończyłem miały znaczący wpływ na moje ukształtowanie. Do szkół uczęszczałem przez 1/6 życia, a korzystałem z nabytej wiedzy przez pozostałe 5/6. Rachunek jest więc prosty i nie wymaga dalszych roztrząsań.

Naukę szkolną rozpocząłem w 1940 roku, w niemieckiej szkole powszechnej jako sześciolatek, a ukończyłem w 1956 roku, jako absolwent WSE w Sopocie. Po drodze zaliczyłem „ogólniak” uwieńczony maturą.

Przez lata edukacji na wszystkich tych poziomach, spotkałem się z dziesiątkami nauczycieli. Twarze i nazwiska większości z nich zatarł czas. Zapamiętałem tylko nielicznych, w większości przypadków jako osoby wzbudzające negatywne emocje. Do grona tego zaliczam zarówno nauczycieli niemieckich jak i polskich. W tym miejscu przypomnieć należy, że w szkole niemieckiej i tuż powojennej, polskiej, panował terror. Kary cielesne były na porządku dziennym. Uczniowie byli bici po głowie, po rękach i po tyłkach. Powszechne też były wyzwiska, stawianie do kąta, bądź wyrzucenie z klasy. Stosowane też były inne szykany, na przykład przepisywanie za karę wyrazu lub zdania, po kilkadziesiąt razy.

Byli nauczyciele, których uczniowie panicznie się bali. Mogło to dotyczyć przedmiotu całkiem niewinnego np. robótek ręcznych lub śpiewu. Nauczyciel – psychopata, z takich zajęć potrafił zrobić koszmar, a godzinę lekcyjną zamienić w piekło. Nazwiska tych „nauczycieli i wychowawców” pamiętam do dziś, a nie wymieniam ich tylko przez kurtuazję. Z perspektywy czasu, nauczycieli tych uważam za osoby przypadkowo wykonując zawód nauczycieli, dzięki toczącej się wojnie.

Na tym tle byli też nauczyciele „normalni”, osoby lubiące młodzież, a ulubiony przez siebie przedmiot przekazywali nam w sposób interesujący. Dysponowali znaczną wiedzą, a jej przekazywanie sprawiało im przyjemność.

Na pierwszą taką nauczycielkę natknąłem się już w pierwszej klasie szkoły niemieckiej. Przez pierwsze dwa, trzy lata, uczyła nas Helene Koswick. Ta skromna i zrównoważona osoba, pochodząca ponoć z Torunia, okazywała ona polskim maluchom wiele serca. Uczyła nas niemieckich literek i słówek, cierpliwie i przystępnie. Posiłkowała się przy tym obrazkiem, wierszykiem i piosenką. Opowiadała nam niemieckie bajki i pomimo bariery językowej, nigdy nie widzieliśmy jej zdenerwowanej. Zapamiętałem Ją jako osobę ciepłą, życzliwą i jako dobrego człowieka. Zdjęcie naszej klasy z 1942 roku , wraz z tą nauczycielką, przechowuję w moim albumie do dziś.

Dopiero po paru latach, w 1949 roku, natknąłem się na kolejnego szlachetnego nauczyciela, wtedy jeszcze studenta Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku – Wrzeszczu. Robiąc magisterkę, uczył nas geografii i biologi. Wszystkie jego lekcje były interesujące, a poza lekcjami nauczyciel ten wzbudzał w nas zainteresowania z różnych dziedzin. Jako były gdańszczanin, zapoznał nas z tym miastem. Oprowadzał nas po gdańskich wykopaliskach archeologicznych, po kościołach, po muzeach. Zorganizował dla nas wycieczkę do Oliwy – do katedry, do parku i palmiarni. W Sopocie z jego inicjatywy trafiliśmy do galerii malarskiej w pawilonach BWA. Był człowiekiem renesansu. Jego zainteresowania był wszechstronne. Był dla nas nauczycielem, wychowawcą i przyjacielem. Mnie, wtedy 16 – latkowi, podsunął „Historię filozofii” Tatarkiewicza.

W „Roczniku Gdyńskim” nr 15, znaleźć można notkę biograficzną doc. dr Jana Winklewskiego z jego podobizną. Na końcu notki jej autor, Stanisław Rzymowski, podaje tytuły książek i podręczników opracowanych przez Jana Winklewskiego.

Kolejnego pedagoga przez duże „P” spotkałem na studiach, na WSE w Sopocie. Lektorat z języka niemieckiego prowadziła tam Matylda hrabina Ledóchowska. Na Jej lektorat uczęszczałem przez 4 lata, szlifując ten język. Była osobą zrównoważoną, spokojną i kulturalną. Uczyła nas języka w sposób niekonwencjonalny. Na lektoratach rozmawialiśmy zwykle tylko po niemiecku. Śpiewaliśmy niemieckie piosenki, korzystaliśmy przy tym z płyt z osobistej kolekcji Hrabiny. O tym, że hrabina Ledóchowska jest żoną Antoniego hrabiego Ledóchowskiego, kapitana żeglugi wielkiej i autora podręczników z zakresu żeglugi, wiedzieli tylko nieliczni. O zasługach Hrabiny dla naszego kraju w czasie wojny dowiedziałem się dopiero po latach, z lektury krakowskiego „Tygodnika Powszechnego”. Jak się okazuje, Hrabina korzystając z rozlicznych koneksji w sferach europejskiej arystokracji, docierała do otoczenia hitlerowskich dygnitarzy i ratowała polskich intelektualistów, wyciągając ich z więzień i obozów.

Hrabina Ledóchowska, starsza od mojej matki tylko o dwa lata, w czasie studiów mnie wyróżniała. Bywałem w Jej domu, w Sopocie nieopodal Grand Hotelu. Opowiadała mi o swoich studiach w Wiedniu, jeszcze w czasach  Austro – Węgier. Opowiadała o swojej rodzinie, o niewidomym Ojcu, który stracił wzrok po wypadku w czasie wyścigów konnych.

Nie było w Niej żadnego zadęcia, żadnego dystansu, wynikającego z wieku i pozycji społecznej. Ja syn robotnika z gdyńskiego przedmieścia, czułem się w Jej towarzystwie na pełnym luzie. Taką bowiem aurę i taki miała sposób bycia ta niezwykła kobieta.

Hrabina miała klasę...