Reglamentacja towarów w Peerel. Część 2

Część 1 tutaj. 

I wtedy pękło! Wybuchły strajki - najpierw w rejonie Lublina, a nastę­pnie na Wybrzeżu gdańskim i szczecińskim oraz na Śląsku. Niebawem cały kraj pokryty był większymi bądź mniejszymi ogniskami strajków, buntów i innego rodzaju protestów i manifestacji. Był sierpień 1980 roku.

Początkowo zgłaszane przez strajkujących żądania miały charakter ekonomiczny, ale wnet pojawiły się postulaty polityczne – poważnie wymie­rzone w ówczesne struktury władzy. Władza pod presją społeczną przystąpiła do negocjowania tych żądań. W dniu 30 sierpnia 1980 roku doszło do pod­pisania porozumień w Gdańsku. Punkt 13 wynegocjowanych i podpisanych  „Porozumień” precyzował żądanie wprowadzenia na czas przejściowy kartek mięsnych – „do czasu opanowania sytuacji na rynku" - jak to precyzował zapis. Realizacja tego postulatu nastąpiła z dniem 1 kwietnia 1981 r. - po stosownym okresie prac organizacyjno-przygotowawczvch.

Czyżby termin ten wybrano specjalnie?! - Na prima aprilis?!

Sierpniowy zapis jako mało szczegółowy władza zinterpretowała korzystnie dla siebie. Przede wszystkie drastycznie nisko określono normy przydziałów mięsa i przetworów mięsnych, a poza tym poszerzono reglamentację na szereg innych towarów, których zapis w ogóle nie wspominał!

I tak wprowadzając kartki zastosowano przeze mnie wymienione wyżej cztery kryteria:

1.       Wszystkie kartki określały przydział na czas miesiąca (wyjątek stanowiło obuwie).

2.       Zróżnicowano kartki dla poszczególnych grup wiekowych i zatrudnieniowy. Były więc kartki o symbolu „0” określające przydziały mleka w proszku, cukru i mięsa – dla noworodków i dzieci w pierwszym roku życia. Były kartki oznaczone „M-I” przeznaczone dla dzieci i młodzieży do 18 roku życia oraz dla osób pracujących umysłowo, a także kartki „M-II” przydzielające 4kg mięsa osobom ciężko pracującym fizycznie. Górnicy zatrudnieni pod ziemią oraz nurkowie mieli normy zwiększone, a rolnicy posiadający gospodarstwa rolne powyżej 0,5 ha w ogóle nie otrzymywali kartkowych przydziałów. Poza tym kartki „M-II” otrzymywała młodzież od 13 do 18 roku życia oraz kobiety ciężarne.

3.      Kartki określały także rodzaj towaru (patrz okt.2) i jego ilość w za­leżności od zakwalifikowania danej osoby do określonej grupy wiekowej zawodowej lub zdrowotnej (np.ciąża).

4.      Rodzaj towarów należnych na kartki wyraźnie widoczny jest przy przydziale artykułów innych niż mięso. I tak mleko w proszku przysługiwało oseskom, używki natomiast osobom dorosłym. Czekolada lub „wyrób czekola­dopodobny” przysługiwał dzieciom i młodzieży – alkohol natomiast tylko dorosłym itd. i to bez względu na płeć.

Dla przypomnienia, względnie przybliżenia przytaczam kilka progowych dat rozwoju procesu reglamentacyjnego u schyłku Peerelu:

-          13 sierpień 1976 - wprowadzenie kartek na cukier

-          30 sierpień 1980 - podpisanie „Porozumień Gdańskich” wraz z 13 pkt. zobowiązującym rząd Peerelu do wprowadzenia na czas przejściowy kartek na mięso

-          1 kwiecień 1981 - wprowadzenie kartek na mięso i jego przetwory

-          22 kwiecień 1981 - wprowadzenie kartek na masło, mąkę, ryż i kaszę

-          23 lipiec 1981 - MHWiU ogłasza zmniejszenie norm na mięso i przetwory,

-          1 sierpień 1981 - wprowadzenie reglamentacji słodyczy, tłuszczów, papiero

-          20 listopada 1981 - rząd zapowiedział 75 procentową podwyżkę cen na alkohol z dniem 1 grudnia 1981 r.

-          luty 1982 - wprowadzenie wkładek do dowodów osobistych w opare o które będą wydawane kartki,

-          sierpień 1989 - rozprowadzono ostatnie kartki na mięso i przetwory.

-          wrzesień 1989 - koniec najdłuższej Peerelowskiej reglamentacji trwającej ponad osiem lat!

Tak w skrócie przedstawia się historia reglamentacji. Pomyślana przez protestujących jako element „sprawiedliwości społecznej” z myślą o sprawiedliwym podziale deficytowych towarów, została szybko bez zgody społecznej rozszerzona na inne towary i z „przejściowej” nabrała cech stałości. Należy bowiem domniemywać, że gdyby nie czerwcowe zwycięstwo „Solidarności” w wyborach 1989 roku, reglamentacja trwała by nadal przez następne lata, wraz z karykaturalną, nakazową i rozdzielczą gospodarką Peerelu!