Co warto wiedzieć o Dniach Morza?

Zbliża się czerwiec, a z nim kolejne Dni Morza. Ponieważ wiedza o tych dniach, a szczególnie o tych pierwszych, przedwojennych jest stosunkowo niewielka, zdecydowałem się w oparciu o dostępną publicystykę przypomnieć nieco wiadomości z tego zakresu. Sięgnąłem więc do opracowań Tadeusza Białasa i Mieczysława Filipowicza – autorów, którzy tą tematyką się parali i opracowałem (nieco skrócone) kalendarium Dni Morza, które poniżej przytaczam.

O pierwszym Święcie Morza późniejszych Dniach Morza, tego z 1923 roku pisałem już na blogu. Tu więc tylko trochę przypomnienia. Miało ono miejsce w Gdyni, w dniu 23 czerwca 1923 roku. Jego organizatorami byli A. Abraham, wójt Radtke i Żeromski. Abraham w uroczystościach nie uczestniczył ponieważ w tym dniu umarł. Przed Świętem Morza do Gdyni przybył Prezydent RP Stanisław Wojciechowski (29 kwiecień 1923 r.). Wizyta ta wzbudziła w społeczeństwie polskim zwiększone zainteresowanie sprawami morza i Pomorza.

W 1924 roku Święta Morza nie organizowano. 10 sierpnia tego roku zorganizowano natomiast regaty morskie, w których uczestniczyli żeglarze z różnych miast Polski oraz kaszubskie łodzie rybackie. Organizatorem tych regat była Liga Morska i Rzeczna. W roku następnym LMiR przyjęła w Gdyni ponad 20 wycieczek osób różnych profesji, a w dniu 2 sierpnia zorganizował regaty, a nieco wcześniej 14 lipca zorganizowano „Tydzień Bandery” zakończony balem w hotelu „Polska Riwiera”.

W 1926 roku Oddział LMiR w Gdyni wydał informator – przewodnik pt. „Polskie morze. Informator wybrzeża morskiego”. Była to pierwsza książka wydana w Gdyni.

Na przełomie 1927/28 roku działalność gdyńskiego Oddziału LMiR nieco wyhamowała. Agendy warszawskie LMiK natomiast zorganizowały dla dzieci kaszubskich „gwiazdkę” oraz zbiórkę książek, które zasiliły biblioteki szkolne na Wybrzeżu.

14 września 1928 roku wybrano w Gdyni nowy Zarząd Oddziału LMiR. Prezesem tego oddziału został Władysław Staniszewski, lecz i ten nowy Zarząd nie przejawiał zbytniej aktywności. Liczącym się w tym roku wydarzeniem był odbywający się w Gdyni III Walny Zjazd Delegatów LMiR (14 – 18.09. 1930 r.). Na zjeździe tym zmieniono nazwę organizacji na Ligę Morską i Kolonialną. Obrady zjazdu odbyły się w Domu Zdrojowym, co umożliwiało niektórym delegatom po raz pierwszy zobaczyć z bliska morze.

Decydujące zmiany w działalności gdyńskiego Oddziału nastąpiły dopiero w 1932 roku, gdy w lutym tego roku wybrano na prezesa J. Rummla. W tym czasie na wniosek redaktora H. Tetzlaffa i A. Wachowiaka zdecydowano o organizacji corocznych obchodów święcenia kutrów i łodzi rybackich na wzór wybrzeży francuskich i belgijskich. Na dzień tego święta wyznaczono 29 czerwca, każdego roku. Uroczystości te miały stanowić atrakcję turystyczną.

W 1933 roku Rada Główna LMiK zdecydowała się przekształcić Święto Morza w ogólnopolską manifestację naszego narodu na rzecz morza. Jako miejsce corocznych uroczystości wyznaczono Gdynię. Zgodnie z tymi ustaleniami 28 czerwca 1933 roku w środę odbył się uroczysty capstrzyk. Uroczystości trwały aż do 2 lipca. Natomiast w Warszawie, odbyły się centralne uroczystości Święta Morza, które dublowały nieco uroczystości gdyńskie.

W 1934 roku przymierzano się do budowy w naszym mieście własnego schroniska dla wycieczek. Sprawa ta jednakże z uwagi na duże koszty upadła. Poza tym w lutym tego roku utworzono w Gdyni ekspozyturę biura Zarządu Głównego LMiK, której celem było współorganizowanie ruchu turystycznego. Działalność tej ekspozytury po krótkim czasie upadła.

W dniach 9 i 10 lutego 1935 roku gdyński Oddział zorganizował obchody z okazji 15 rocznicy odzyskania dostępu do morza. Uroczysta akademia z tej okazji odbyła się w kinie „Morskie Oko”, dziś już nieistniejące znajdowało się na Skwerze Kościuszki , u wylotu Bulwaru Szwedzkiego.

Święto Morza 1935 roku miało odmienny charakter. Spowodował to zgon marszałka J. Piłsudskiego. Do Gdyni jednak przybył na to Święto generał Edward Rydz – Śmigły.

W 1936 roku Święto Morza aż kipiało od imprez propagujących morze. Uroczystości rozpoczęły się w sobotę 27 czerwca. W tym samym dniu otwarto też Targi Gdyńskie, na których znajdował się specjalny pawilon obrazujący osiągnięcia LMiK. Tuż po Święcie 16 lipca doszło do tragicznego wypadku lotniczego w Orłowie, w którym zginął generał Orlicz – Dreszer, prezes Zarządu Głównego LMiK. Tragedia ta przekreśliła miłe wspomnienia niedawnego święta.

W 1937 roku Święto Morza przekształciło się w „Tydzień Morza”. Obchody rozpoczęły się 26 czerwca w Katowicach, a zakończyły się w Gdyni 11 lipca. W uroczystościach gdyńskich uczestniczył prezydent RP Ignacy Mościcki.

W 1938 roku Dni Morza odbyły się w Gdyni w dniach 28 i 29 czerwca. W pierwszym dniu złożono wieńce na grobie generała Orlicz – Dreszera na Oksywiu, a w drugim dniu odbyła się parada okrętów i defilada wojskowa.

Ostatnie przed wojną obchody Dni Morza odbyły się od 24 czerwca do 2 lipca 1939 roku. W pierwszym dniu tych uroczystości uczestniczyłem wraz z rodzicami i rodzeństwem. Potwierdza to okolicznościowe zdjęcie wykonane na Skwerze Kościuszki wraz z żywym bocianem Wojtkiem, w tle kino „Morskie Oko”, o który wyżej wspomniałem.

Zdjęcie zrobiono w czasie ostatniego Święta Morza przed wojną (lipiec 1939). Na zdjęciu autor wraz z bocianem "Wojtkiem".

O udziale w tym Święcie poświęcę oddzielny tekst na blogu, co nastąpi już w najbliższym czasie.