Powojenne losy Eugeniusza Kwiatkowskiego.

Życiorys Eugeniusza Kwiatkowskiego można zawrzeć w trzech rozdziałach:

·         młodość, studia i praca zawodowa do 1939 roku

·         czas wojny

·         okres po II Wojnie Światowej

Okres pierwszy jest stosunkowo dobrze znany. To okres kiedy inżynier Kwiatkowski jako minister Przemysłu i handlu a także Wicepremier inicjował i wspierał budowę portu w Gdyni , a następnie Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) w rejonie Stalowej Woli i Kielc. Okres drugi to internowanie na teren Rumunii, a także twórczość naukowa i praca na I tomem „Zarysu dziejów gospodarczych świata”. Okres trzeci – powojenny, zaczyna się w lipcu 1945 roku, gdy E. Kwiatkowski powrócił do kraju, do Warszawy i gdy zaoferowano mu stanowisko delegata Rządu do spraw Wybrzeża.

Tekst, który poniżej prezentuję, poświęcony jest właśnie temu trzeciemu okresowi. Przedstawione fakty uporządkowałem chronologiczne – pozostawiam je bez komentarza dając czytelnikom możliwość wyciągnięcia wniosków samodzielnie.

·         Delegaturę Rządu do spraw Wybrzeża powołano oficjalnie 12 września 1945 roku. Jej celem była odbudowa portów, miast portowych a także przemysłu nadmorskiego. Delegaturze wyznaczono dwa priorytety: eksport naszego węgla na zachód oraz przyjmowanie towarów UNNRA – organizacja utworzonej przez ONZ w 1943 roku, powołanej  do spraw pomocy i odbudowy świadczonej głównie przez USA.

·          W październiku 1945 roku na posiedzeniu Komisji Morskiej KRN wygłosił referat dotyczący gospodarki morskiej, który następnie został wydany w formie broszury pt.: „O przyszłości Polski nad morzem”.

·         W listopadzie 1945 zorganizował pierwszą konferencję podległej Delegatury, a parę dni później (18 listopada) Kolegium Delegatury rozdysponowało środki finansowe na roboty budowlane na Wybrzeżu oraz m.in. na Akademię Medyczną w Gdańsku, odbudowę elewatora zbożowego Gdyni oraz stawiającą w naszym mieście pierwsze kroki Wyższą Szkołę Handlu Morskiego (WSHM późniejszą WSE w Sopocie).

·         Pod koniec 1945 roku zajął się intensywnie sprawami Szczecina i za zgodą KRN utworzył w tym mieście Oddział Delegatury. W tym samym mniej więcej czasie wręczył Prezydentowi Bierutowi referat o sytuacji na Pomorzu Zachodnim.

·         19 grudnia 1945 roku Delegatura rozpatrzyła spraw dostaw UNRRA, z których to dostaw 10% miało pozostawać na Wybrzeżu, a także sprawą odbudowy mostu na Wiśle w Tczewie i zaangażowanie duńskich firm (Hojgaard i Schultz) do odbudowy portu w Gdyni.

·         Równocześnie pod kierownictwem E. Kwiatkowskiego opracowano plan odbudowy gospodarki morskiej w latach 1946 – 1947.

·         W lutym 1946 roku stanął na czele komisji do spraw stoczni, a także wystąpił z projektem utworzenia Związku Miast Morskich, który to projekt uzyskał akceptację ówczesnego premiera Osóbki – Morawskiego (25 luty 1946).

·         Opracował też czteroletni plan odbudowy portów, według którego już w 1949 roku przeładunki w polskich portach miały osiągnąć pułap 25 mln ton rocznie.

·         Pod koniec 1946 roku opublikował tekst pt.: „Bałtyckie posty nowej Polski”, w którym sugerował zagospodarowanie Odry i uregulowanie spławności Wisły.

·         4 stycznia 1947 w hali Stoczni Gdańskiej wygłosił przemówienie o „polityce nad podziałami” i polskiej racji stanu w aspekcie Ziem Zachodnich.

·         Dwa dni później Delegatura kierowana przez E. Kwiatkowskiego zorganizowała w Gdańsku dyskusję na temat planu 3-letniego, w której Kwiatkowski postulował o rozbudowę floty morskiej, aktywizację eksploatacji floty przybrzeżnej oraz rozwój stoczni remontowych.

·         Ustawiana wysoko poprzeczka rozwoju gospodarki morskiej przysparzała m.in. Kwiatkowskiemu grono osób mu niechętnych, wręcz wrogich. Zarzucano mu preferowanie w gospodarce morskiej sektora prywatnego, nawiązywanie współpracy z firmami kapitału zachodniego, obarczano winą za przestoje w czasie tęgiej zimy 1946/1947. Miejscowi decydenci zarzucali mu też wchodzenie  w zakres ich kompetencji – wynikiem czego był ustawiczny konflikt z wojewodą gdańskim Zrałkiem.

·         6 lutego 1947 roku polska administracja przejęła ostatecznie zarządzanie portem w Szczecinie, który był do tej pory eksploatowany przez Rosjan. Przypuszczam, że przy okazji nie obeszło się bez nieporozumień, bowiem Kwiatkowski twardo bronił naszych, polskich interesów.

·         W grudniu 1947 roku E. Kwiatkowski wybrany został z okręgu gdańskiego na posła do Sejmu, gdzie również okazał się niepokorny. Na przykład sprzeciwił się zniesieniu święta 3. maja.

·          W kwietniu 1947 roku Gomułka zalecił wstrzymanie prac nad utworzeniem Związku Gospodarczego Państw Morskich, a nieco później, w maju tego roku, gdy rozpoczęła się tzw. „bitwa o handel” ostro skrytykował Kwiatkowskiego za udział sektora prywatnego w gospodarce morskiej.

·         W czerwcu 1947 roku Kwiatkowski odbył trudne rozmowy z prezydentem Bierutem na temat celowości dalszego funkcjonowania Delegatury Rządu so spraw Wybrzeża. W sierpniu podobne rozmowy przeprowadził z nim premier J. Cyrankiewicz. W listopadzie kolejną rozmowę z Kwiatkowskim przeprowadził Bierut. W trakcie tej rozmowy E. Kwiatkowski przedłożył własny plan likwidacji Delegatury. W grudniu plan trafił do premiera.

·         29 stycznia 1948 roku Kwiatkowski został przez premiera Cyrankiewicza odwołany z zajmowanego stanowiska. Wcześniej w związku z odznaczeniem Gdyni Krzyżem Grunwaldu III klasy opublikował szkic pt.: „Gdynia – pomnik życia”.

·         W roku 1948 przeszedł na przymusową emeryturę, ale pozostał czynny zawodowo wykładając historię gospodarczą w WSHM w Sopocie. Sporo też publikował. Wkrótce jednak w wieku 60 lat gdy przymusowo wydalono go z Wybrzeża, udał się do rodzinnego Krakowa. Do roku 1952 otrzymywał groszową emeryturę.

·         W kwietniu 1957 roku nawiązał współpracę z paryską „Kulturą”. Poza tym pisał i publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym”.

·         Gdy 3 października 1970 roku w wyniku połączenia sopockiego WSE z gdańską Wyższą Szkołą Pedagogiczną powstał Uniwersytet Gdański – spełniło się jedno z marzeń Kwiatkowskiego.

·         W latach 70. Jego stan zdrowia pogarszał się. Pomimo tego nadal dużo pisał. Na tydzień przed śmiercią (zmarł w Krakowie 22 sierpnia 1974 roku) Uchwałą Senatu Uniwersytetu Gdańskiego przyznano mu tytuł Doktora Honoris Causa nauk ekonomicznych.

·         Pogrzeb Eugeniusza Kwiatkowskiego odbył się w Krakowie w dniu 28 sierpnia 1974 roku na cmentarzu Rakowickim. Uroczystości pogrzebowe poprowadził kardynał Karol Wojtyła.

Gdynia – już w nowej rzeczywistości – uczciła Kwiatkowskiego nadając jego imię trasie łączącej port z obwodnicą oraz Wyższej Szkole Administracji i Biznesu, budując centrum jego imienia przy ulicy 10-tego lutego róg Władysława IV oraz wybijając medal jego imienia.