O napojach chłodzących i piwie w czasach PRL. Część 1.

Gdyński rynek napojów chłodzących w czasach PRL -bo o nim tu będzie mowa – był bardzo ubogi. Zawsze występowały jakieś braki – surowców, opakowań, transportu, które limitowały pełne dostawy napojów na potrzeby ludności stale zamieszkałej w naszym mieście, jak również tej, która dość licznie napływała w czasie sezonu letniego. Pomimo podejmowanych wysiłków ze strony tak zwanych organizacji handlowych, planów zaopatrzeniowych opracowywanych przez władze miasta, a także prób wyszarpania surowców i przydziałów z rozdzielników centralnych i wojewódzkich, wystarczyło kilkanaście upalnych dni, aby się wszystko waliło, a zdobycie paru butelek oranżady graniczyło z cudem. A przecież ludzie odpowiedzialni za zaopatrzenie miasta dwoili się i troili, pracowali w świątek i piątek, żyli w ustawicznym stresie, bo byli przecież oceniani i premiowani przez władze, które zawsze mogły odwołać dyrektora lub prezesa pod zarzutem indolencji, a nawet „wrogiej roboty”.

W latach 60 i 70 ubiegłego wieku na terenie Gdyni czynne były cztery Wytwórnie Wód Gazowanych (WWG) przy czym dwie z nich- WWG „Gdynianka” i WWG „Kaszubska” - należące do PSS „Społem”, rozlewały oprócz napojów również piwo. Poza wyżej wymienionymi wytwórniami czynne były dalsze dwie – jedna podległa MHD – mieściła się na Oksywiu przy ul. Dickmana, a druga prywatna należąca do Zygmunta Borkowskiego „Orłowianka” - zgodnie z nazwą zlokalizowana była w Orłowie przy ul. Akacjowej na prywatnej posesji i zabudowaniach tegoż właściciela.

WWG „Gdynianka” przy ul. Morskiej 37 (dawniej Czerwonych Kosynierów) oraz WWG „Kaszubska” która też mieściła się na ulicy Morskiej tylko pod numerami 57 -59, były najstarszymi gdyńskimi wytwórniami napojów i rozlewniami piwa. W gdyńskim krajobrazie istniały one od zawsze. Pamiętam, że tuż po wojnie, jadąc do śródmieścia, mijało się na Grabówku owe rozlewnie piwa i nie tylko. Zwykle przed nimi stały platformy zwane „rolwagami” wyładowane beczkami i zaprzęgami potężnych perszeronów. Nieco młodsza była rozlewnia przy ul. Bema róg 1 Armii WP, na posesji willi „Szczęść Boże”. Rozlewnię tę od początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, prowadziło Zjednoczenie Przemysłu Terenowego (ścisłej nazwy tej instytucji nie pamiętam), a zatem nie odegrała ona w zaopatrzeniu miasta znaczącej roli, bowiem parę lat po „październiku” została ona zlikwidowana, prawdopodobnie ze względów sanitarnych.

Podstawową rolę w mieście odgrywały rozlewnie PSS „Społem”, „Gdynianka” i „Kaszubska”. Każda z nich produkowała kilkadziesiąt tysięcy butelek oranżady dziennie, a także rozlewała kilka tysięcy butelek piwa na jedną roboczą zmianę.

Piwo dostarczały do Gdyni browary gdańskie (z terenu Wrzeszcza) i to ich zaprzęgi wystawały pod rozlewniami na ul. Czerwonych Kosynierów. Po rozlewie (a służyły do tego odpowiednie maszyny) do ciemnych, zamykanych na pałąk ćwierćlitrowych butelek, dostawę do sieci handlowej i gastronomicznej organizowała PSS „Społem”. W pierwszych latach po wojnie, również te dostawy odbywały się transportem konnym, który „parkował” przy ul. Władysława 4 24, dzisiaj w tym miejscu jest ZUS.

Aby podołać z dostawami oranżady i wody sodowej w sezonie letnim, już w 1 kwartale każdego roku gromadzono zapasy kwasku cytrynowego, cukru, a przede wszystkim CO2, bez którego ta produkcja była nie możliwa. Wszystkie te surowce były objęte rozdzielnictwem centralnym, a ich zdobycie poza przydziałami było nie możliwe.

W sezonie letnim próbowano zwiększyć produkcję uruchamiając drugą zmianę. Tu jednakże występowały częste awarie maszyn, brak części zamiennych do ich naprawy, braki butelek i siły roboczej w postaci „kobiet”, które obsługiwały maszyny. W tym miejscu zaznaczyć należy, że poza kierownikiem i mechanikiem usuwającym awarie maszyn, cała załoga rozlewni składała się z kobiet.

Były one nisko płatne, bez kwalifikacji, a jedynie przeszkolone do prostych fizycznych czynności. Praca miała charakter taśmowy i składała się z kilku czynności. Najpierw wszystkie butelki były myte, a także usuwano z nich stare nalepki, o ile butelki te były już używane. Następnie kolejna butelka była osadzana w maszynie i tu napełniana zawartością, czyli zabarwioną wodą zmieszaną z wcześniej przygotowanym syropem i dopełniana CO2 pod odpowiednim ciśnieniem. Kolejna czynność to układanie ręczne butelek w drewnianych transporterach (po 25 sztuk w transporterze), prześwietlanie butelek pod elektrycznie oświetlonym ekranem, dla wyselekcjonowania butelek zanieczyszczonych, ręczne etykietowanie i ponowne układanie butelek w transporterach, ich odstawienie i odtransportowanie do magazynu podręcznego.

Ciąg dalszy nastąpi...